Κομποστοποίηση & ανακύκλωση οργανικών απορριμάτων

Κομποστοποίηση είναι η φυσική παραγωγή λιπάσματος από φυσικά οργανικά απόβλητα (κομπόστ). Η λέξη κομπόστ προέρχεται από την αγγλική compost που τις ρίζες της έχει στο λατινικό compositus που σημαίνει σύνθετος (τιοποθετημένος μαζί). Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, το προϊόν αυτό δίνει πολύ καλά αποτελέσματα σε χρήση όσο σε κήπους όσο και σε παραγωγικές καλλιέργειες. Επιπλέον έχει ένα πλεονέκτημα έναντι των βιομηχανοποιημένων λιπασμάτων: δε χρησιμοποιεί χημικές και τοξικές ουσίες, επικίνδυνες για την υγεία και το περιβάλλον και ταυτόχρονα μειώνει τον όγκο των απορριμμάτων που παράγει ένα σπίτι ή μια επιχείρηση. Η «τεχνική» αυτή, σαφώς δεν είναι σύγχρονη ανακάλυψη, καθώς πριν από την τεχνολογική και βιομηχανοποιημένη παραγωγή χημικών λιπασμάτων, οι αγρότες για αιώνες, άνοιγαν μεγάλους λάκκους στους αγρούς που καλλιεργούσαν, πετώντας εκεί, ότι άχρηστο έμενε στα χωράφια: κλαδέματα, χαλασμένα και σάπια φρούτα ή λαχανικά, αγριόχορτα που ξεριζώνονταν, ακόμα και τα αποφάγια τους, αν δεν υπήρχε κάποιο ζώο να τα καταναλώσει. Συχνά κάλυπταν με κλαδιά και φύλλα και άφηναν τη φύση και το χρόνο να κάνουν τη δουλειά τους περιμένοντας την περίοδο της λίπανσης (φθινόπωρο και άνοιξη) να χρησιμοποιήσουν το περιεχόμενο του κάδου, μαζί με κοπριά ζώων.

Στις «προηγμένες» ευρωπαϊκές χώρες, η συλλογή και αξιοποίηση των οργανικών οικιακών αποβλήτων είναι καθεστώς ακόμα από τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Κάθε σπίτι στη Βρετανία, ή στη Γερμανία, έχει ένα χωριστό κάδο όπου πετιούνται τα οργανικά απορρίμματα, και συλλέγονται από τους οργανισμούς ή τις εταιρείες συλλογής και μεταφέρονται στα εργοστάσια παραγωγής κομπόστ. Στην Ελλάδα δυστυχώς όλα καταλήγουν στους χώρους της υγειονομικής ταφής ΧΥΤΑ, πράγμα που σημαίνει μεγάλο όγκο απορριμμάτων, περιβαλλοντική μόλυνση, κίνδυνο φωτιάς, αλλά και μεγάλη σπατάλη υλικών που μπορούν να φανούν πολύτιμα σε χρήση οικιακής αλλά και ευρύτερης κλίμακας. Την τελευταία δεκαετία υπολογίζεται ότι έχουμε αυξήσει την οικιακή παραγωγή σκουπιδιών πάνω από 15%, και το ποσοστό αυτό αυξάνεται συνεχώς, ενώ οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπαθούν να δρομολογήσουν αυτή τη διαδικασία ακόμα από το 1999. Η ελληνικές κυβερνήσεις ενδιαφέρθηκαν αμέσως και μπήκαν στα ευρωπαϊκά προγράμματα που αφορούσαν ανακύκλωση, κομποστοποίηση και ενεργητική διαχείριση των απορριμμάτων Παρόλα αυτά, στα δύο εργοστάσια που δημιουργήθηκαν για αυτό το σκοπό στην Ελλάδα το 1999 σε Αθήνα και Καλαμάτα, δεν έχει παραχθεί παρά πολύ κακής ποιότητας λίπασμα στο ένα και τίποτα στο άλλο.

Σε μαζική, βιομηχανική παραγωγή η κομποστοποίηση μπορεί να βρει εφαρμογή, έχει όμως κάποιο κόστος, το κυριότερο από τα οποία, είναι η επικοινωνία και η εκπαίδευση του κοινού που θα πειστεί να μπει ση διαδικασία και η συλλογή, που προϋποθέτει, οχήματα, κάδους, οδηγούς, χρονοδιαγράμματα κλπ. Όπως αναφέραμε, αυτό απέτυχε στη χώρα μας. Για πείσεις και να εκπαιδεύσεις τον κόσμο να αλλάξει παγιωμένες συνήθειες, χρειάζεται κόπος και υπομονή, επικοινωνιακά τρικ και κυρίως βούληση, πράγμα που δεν επέδειξαν οι κυβερνήσεις ή οι δημοτικές αρχές και επιχειρήσεις της Ελλάδας μέχρι σήμερα. Έτσι –όπως και τελικά έγινε- μόνο η ιδιωτική πρωτοβουλία φαίνεται να αποδίδει σε κάτι τέτοιο, όχι τόσο στη μαζική αλλά περισσότερο στην οικιακή ανακύκλωση οργανικών απορριμμάτων. Στην οικιακή εφαρμογή τα πράγματα είναι απλούστερα, αφού δεν μεσολαβούν τρίτοι, από τους οποίους εξαρτάται η συλλογή, ο διαχωρισμόςκαι η παραγωγή.

Σήμερα υπάρχουν τρεις εταιρείες που εισάγουν και πωλούν οικιακούς κάδους σε δύο μεγέθη.

Τι μπορούμε να κομποστοποιήσουμε

Αυτά που μπορούν να κομποστοποιηθούν παράγονται σε αφθονία σε κάθε σπίτι, ενώ πολύ συχνά η συλλογή, η φύλαξη ή η απόρριψή τους, δημιουργεί ενοχλητικά θέματα.

Κομποστοποιούνται:

• Όλα τα λαχανικά και οι σαλάτες αφού έχουν αποστραγγιχτεί τα λάδια, φυτικά υπολείμματα όπως φλούδες από κρεμμύδια, λουλούδια από το βάζο που μας έχουν μαραθεί, φλούδες και κοτσάνια φρούτων και λαχανικών, χόρτα και φρούτα, ωμά ή βρασμένα και τσόφλια αυγών.
• Ότι μένει από τα αφεψήματα, τα κατακάθια του ελληνικού καφέ ή ο γαλλικός (μαζί με το φίλτρο), χαρτοπετσέτες χαρτιά κουζίνας και γενικότερα μαλακά χαρτιά όπως π.χ. οι χαρτοσακούλες των τροφίμων και των λαχανικών ή χάρτινα περιτυλίγματα.
• Στάχτη τζακιού.
• Οτιδήποτε παράγει ο κήπος μας και σήμερα πάει στα σκουπίδια, δηλαδή, λεπτά κλαδιά και φύλλα από το κλάδεμα, φρούτα ή καρποί που ωριμάζουν και πέφτουν, κομμένο γκαζόν, το πλήρες περιεχόμενο μιας γλάστρας που ξεράθηξε κλπ.
• Πριονίδι αλλά και χώμα όπως φυλλοχώματα που ελαφραίνοντας το μείγμα, επιτρέπει στο οξυγόνο να εισέλθει και να βοηθήσει τη διαδικασία .

Πώς μπορούμε να παράγουμε κομπόστ στο σπίτι μας

Κατ’ αρχήν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έναν από τους ειδικούς κάδους που πλέον μπορούμε να βρούμε στην ελληνική αγορά. Χρειαζόμαστε ακόμη: έναν μικρό κάδο που θα συγκεντρώνουμε τα προς κομποστοποίηση υλικά μας πριν τα ρίξουμε στο ειδικό δοχείο κομποστοποίησης, χώμα, λίγους γεωσκώληκες, και ένα κοντάρι για την ανάδευση των υλικών. Είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε.

Τοποθετούμε οργανικά απορρίμματα που έχουμε συλλέξει και τα σκεπάζουμε με φύλλα, κλαδιά και χώμα. Προσθέτουμε τους γεωσκώληκες που έχουμε προμηθευτεί από την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης. Καλό είναι να αναδεύουμε με το κοντάρι συχνά, ώστε το οξυγόνο να εισχωρεί στο εσωτερικό του μείγματος και να βοηθά στη σήψη των υλικών. Σύντομα αρχίζει η διαδικασία, κατά την οποία τα υλικά αυτά γίνονται ένα παχύρρευστο σχεδόν ομοιόμορφο χυλώδες υλικό, αναπτύσσοντας πολύ μεγάλες θερμοκρασίες. Όταν συλλέγουμε τα νέα οργανικά απορρίμματα για τον κάδο μας, τα ρίχνουμε μέσα και αναδεύουμε με το κοντάρι. Το καλό είναι ότι ο όγκος του περιεχομένου μειώνεται σημαντικά κατά τη διαδικασία, και έτσι δεν ξεχειλίζει ο κάδος. Σε τρεις μήνες θα έχουμε το πρώτο μας λίπασμα. Αν το χρησιμοποιήσουμε στον κήπο και στις γλάστρες μας, πολύ σύντομα θα καταλάβουμε πόσο αποδοτικό είναι.

Το πολύ θετικό είναι, ότι πέρα από όσα έχουμε προαναφέρει για την ανακύκλωση, τη μείωση του όγκου των απορριμμάτων κλπ., δεν εγκυμονείται κανένας κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, αφού κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης αναπτύσσονται πολύ υψηλές θερμοκρασίες, στις οποίες δεν αντέχουν τα μικρόβια και οι παθογόνοι οργανισμοί, σε αντίθεση με τους κάδους των σκουπιδιών που υπάρχουν στους δόμους έξω από κάθε σπίτι και είναι τόπος συγκέντρωσης εντόμων και όχι μόνο, και εστίες αστικής μόλυνσης. Άλλωστε, όλοι μας έχουμε ενοχληθεί από τις πολύ έντονες και δυσάρεστες οσμές που παράγουν τα υπολείμματα των τροφών ειδικά τους θερινούς μήνες, αφού και η δική μας συμπεριφορά ως πολίτες είναι κακή και η συλλογή είναι πλημμελής και ο καθαρισμός και απολύμανση των κάδων από τις δημοτικές υπηρεσίες είναι ανύπαρκτες, ενώ ίσως είναι η σημαντικότερη ευθύνη τους. Αν η διαδικασία τηρηθεί σωστά, η ανάδευση γίνεται τακτικά και τα υλικά που μπαίνουν μέσα στον κάδο έχουν μικρό μέγεθος ο κάδος κομποστοποίησης δεν μυρίζει.

Αρκετοί δήμοι, έχουν μπει στη διαδικασία να επιλέξουν και να διανείμουν κάδους οικιακής κομποστοποίησης σε οικίες, πολυκατοικίες και συγκροτήματα κατοικιών αναλαμβάνοντας είτε το κόστος αγοράς τους, είτε μέρος του. Η βασική προϋπόθεση είναι να γίνει αίτηση και να υπάρχει κήπος στην ιδιοκτησία του ενδιαφερόμενου. Αν στηριχθεί επικοινωνιακά πιστεύεται ότι θα εξαπλωθεί κυρίως βέβαια στα προάστια όπου υπάρχουν κήποι για να χρησιμοποιηθεί το προϊόν.

Πηγές:

1. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης
2. Τοπική Δημοτική εφημερίδα Δήμου Γέρακα
3. Εφημερίδα Καθημερινή