Ο φυτικός χρωματικός κόσμος των ζωγράφων

από την Φ. Μανούσου*
Είναι γνωστή η ιδιαίτερη παρουσία του φωτός και η χρήση μιας πλούσιας παλέττας χρωμάτων στους ιμπρεσσιονιστικούς πίνακες, είτε πρόκειται για έργα εκτός εργαστηρίου , είτε για νεκρές φύσεις.

Ζωγράφοι όπως ο Paul Gaughin, ο Εmile Bernard ,o Van Gogh, o Claude Monet , o  Manet, o Caillebotte, αλλά και καλλιτέχνες άλλων τεχνοτροπικών κλίσεων όπως οι κυβιστές ή οι φωβιστές, όπως ο Matisse, επιχείρησαν να αποδώσουν την γαλήνια ωραιότητα του φυτικού κόσμου μέσα σε εσωτερικό χώρο, δημιουργώντας συνθέσεις και ποικίλους συνδυασμούς. Έτσι διαπιστώνουμε την επαναλαμβανόμενη παρουσία ενός καρπού,  συνύπαρξη  ποικιλίας καρπών, καρπών και ανθέων, καρπών και λαχανικών ή και κυνηγιού, την παρουσία διαφόρων αντικειμένων όπως βάζα, σερβίτσια, καλάθια, κανάτες κρασιού και ποτήρια, ή και σπανιότερα την ανθρώπινη παρουσία, όπως σε πίνακες του Gaughin. Κάθε ζωγράφος αποδίδει τον αγαπημένο του καρπό με την δική του ματιά και  χρωματική επιλογή. Για παράδειγμα, ο Cezanne αποδίδει τα μήλα και τα αχλάδια με έντονους  θερμούς τόνους, ο Monet χρησιμοποιεί για τα κυδώνια και τα μήλα εξίσου έντονα κόκκινο και κίτρινο, ενώ τα ρόδια του Matisse αποδίδονται άτονα και ισχνά, οι νεκρές φύσεις του Van Gogh  χρωματικά πιο γήινες, σε αντίθεση με τους έντονα χυμώδεις εξωτικούς καρπούς του Gaughin.
Oι καρποί που επιλέγονται ως εικαστικό θέμα, συχνότερα κυρίως από τους ιμπρεσσιοννιστές, είναι μήλα, αχλάδια, σταφύλια, δευτερευόντως κυδώνια(Monet), πεπόνια και μπανάνες (Gaughin) , ρόδια (Matisse), λεμόνια (Bernard). Είτε πρόκειται για λάδια , είτε για gouache, οι καρποί εμφανίζονται σαν χρωματικά σύνολα με φόντο εσωτερικό χώρο, απλωμένα συνήθως σε τραπεζομάντηλα λευκά, σπανιώτερα πολύχρωμα, αναδεικνύοντας τη φρεσκάδα και διαφάνεια της σάρκας του καρπού στο κέντρο του έργου. Τελικά οι καρποί στη ζωγραφική επιφάνεια , πέρα από άλλες πιθανές αναγνώσεις,’ πείθουν’ για το φευγαλέο και προσωρινό της ίδιας της ζωής, του καρπού που κάποια στιγμή συρρικνούται και σήπτεται σαν φυσική υπόσταση, μα του οποίου η μορφή παγώνει τη στιγμή πάνω στο τελάρο.   
Αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση του Arcimboldo, ιταλού μανιερίστα του 16ου αι. ,του οποίου τα πορτραίτα που αποτελούν σύνθεση από φυτικά στοιχεία και καρπούς, όπως αυτό του Ροδόλφου ΙΙ που φέρει τον τίτλο Vertumbre (1591), καθώς και οι τέσσερις προσωποποιημένες εποχές, ή αλλιώς Τα τέσσερα στοιχεία (1576), των οποίων αντίγραφα του ιδίου ζωγράφου εκτίθενται στο Μουσείο του Λούβρου.

*Φραντσέσκα Λ. Μανούσου: Δρ. Φιλόλογος – Μουσειολόγος