Γνωριμία με τα στρείδια

 

Στρείδι είναι η κοινή ονομασία μερικών εδώδιμων ειδών του γένους οστρέα (Ostrea) και γρυφαία. Ανήκουν στην οικογένεια οστρεΐδες και στην τάξη των δίθυρων ή ελασματοβραγχίων. Το γνωστότερο είδος (Ostrea edulis) είναι διαδεδομένο στις ακτές της Μεσογείου, του Ατλαντικού και της Σκανδιναβίας. Είναι ζώο ωοτόκο και οι προνύμφες του είναι εφοδιασμένες με βλεφαρίδες . Για τη θρεπτική του αξία καλλιεργείται σε ειδικά οστεοτροφεία.

Ανήκει στα φρούτα της θάλασσας. Όπως και το μύδι, το στρείδι προσκολλάται σε βράχια αλλά και κάτω από τις επενδύσεις των πλοίων. Εξαιτίας του τελευταίου γεγονότος, προκαλούνται δηλητηριάσεις έπειτα από κατανάλωση στρειδιών, καθώς προσλαμβάνουν χαλκό από τα πλοία. Τα στρείδια μπορούν να ζήσουν και 20 χρόνια. Η ηλικία της ακμαιότητάς τους κυμαίνεται από τον 4ο μέχρι τον 8ο χρόνο.
Ξεχωρίζουν για την περιεκτικότητα σε βιταμίνη Β12, χαλκό, σίδηρο, ψευδάργυρο και διάφορες άλλες θρεπτικές ουσίες. Επιπλέον, η περιεκτικότητα σε λιπίδια του στρειδιού, ελαφρώς υψηλότερη από άλλα θαλασσινά, δίνει το πλεονέκτημα ότι είναι μια καλή πηγή λιποδιαλυτών βιταμινών Α και D.

Συστατικά & υγεία
Δεν υπάρχουν αρκετές εξειδικευμένες μελέτες για τα δραστικά συστατικά των στρειδιών. Ωστόσο, βρίσκουμε λίγες μελέτες που δείχνουν ενδιαφέροντα αποτελέσματα σχετικά με τα οφέλη από την κατανάλωση ψαριών και θαλασσινών. Μια μελέτη σε περισσότερες από 14.000 γυναίκες έδειξε ότι όσοι καταναλώνουν περισσότερα ψάρια και θαλασσινά φαίνεται να έχουν μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Μια άλλη μελέτη, που διεξήχθη μεταξύ Κινέζων, έδειξε ότι η εβδομαδιαία κατανάλωση τουλάχιστον ενός γεύματος με ψάρι ή θαλασσινά σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης θανατηφόρου εμφράγματος του μυοκαρδίου, σε σύγκριση με χαμηλότερη κατανάλωση . Επί του παρόντος, τα ευεργετικά αποτελέσματα της κατανάλωσης θαλασσινών δεν μπορούν να συσχετιστούν με ένα συγκεκριμένο δραστικό συστατικό. Απαιτούνται περισσότερες κλινικές μελέτες που για την πιστοποίηση των θρεπτικών στοιχείων των θαλασσινών που μπορεί να δρούν ευεργετικά στην υγεία.
Σε αντίθεση με τα παραπάνω, η παρουσία των ωμέγα-3 λιπαρών στα ψάρια και τα θαλασσινά μπορεί παίζει ένα σημαντικό ρόλο για την υγεία μας.
Ωμέγα-3 λιπαρά: Τα στρείδια περιέχουν εικοσιπεντανοϊκό οξύ (ΕΡΑ) και εικοσιεξανοϊκό οξύ (DHA), δύο λιπαρά οξέα της ομάδας των ωμέγα-3. Το στρείδι είναι μια πολύ καλή πηγή αυτών των λιπαρών οξέων, προσφέροντας ένα ποσό συγκρίσιμο με κάποια λιπαρά ψάρια όπως το σκουμπρί και οι σαρδέλες. Τα ωμέγα-3 λιπαρά δρουν ως πρόδρομες ουσίες χημικών διαβιβαστών προάγοντας την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού, του κυκλοφορικού συστήματος και διαφόρων ορμονικών διαδικασιών. Αρκετές επιδημιολογικές και κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση ω-3 (κυρίως από τα λιπαρά ψάρια) μπορεί να έχει ευνοϊκή επίδραση στην καρδιαγγειακή υγεία. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτά τα λιπαρά συμβάλλουν στην φροντίδα της αρτηριακής πίεσης, καθώς και των τριγλυκεριδίων του αίματος.
Η περιεκτικότητα των στρειδιών σε λιπαρά είναι κάπως υψηλότερη από ό, τι στα περισσότερα άλλα θαλασσινά, εξ ου και η υψηλότερη ποσότητα των ω-3 λιπαρών που περιέχει.
Μέταλλα και Βιταμίνες : Τα στρείδια περιέχουν μέταλλα που παίζουν σημαντικό ρόλο στον οργανισμό όπως Φωσφόρο, Σίδηρο, Ψευδάργυρο, Χαλκό, Σελήνιο και πολύτιμες βιταμίνες όπως Βιταμίνη B2, Βιταμίνη B12, Βιταμίνη B3, Βιταμίνη A, Παντοθενικό οξύ (ή βιταμίνη Β5), Βιταμίνη D κ.α.

ΜΕΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 100g ΣΤΡΕΙΔΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΤΜΟ
ΘΡΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ	ΜΟΝΑΔΑ	ΤΙΜΗ
Νερό	g	64.12
Ενέργεια	kcal	163
Πρωτείνες	g	18.90
Ολικά λιπαρά	g	4.60
Υδατάνθρακες	g	9.90
Διαιτητικές φυτικές ίνες	g	0.0
ΜΕΤΑΛΛΑ
Ασβέστιο, Ca	mg	16
Σίδηρος, Fe	mg	9.20
Μαγνήσιο, Mg	mg	44
Φώσφορος, P	mg	243
Κάλιο, K	mg	302
Νάτριο, Na	mg	212
Ψευδάργυρος, Zn	mg	33.24
ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ
Βιταμίνη C	mg	12.8
Θειαμίνη	mg	0.127
Ριβοφλαβίνη	mg	0.443
Νιασίνη	mg	3618
Βιταμίνη B-6	mg	0.090
Φυλλικό οξύ	µg	15
Βιταμίνη B-12	µg	28.80
Βιταμίνη  A,	µg	146
Βιτασμίνη  E (α-τοκοφερόλη)	mg	0.85
Βιταμίνη K (phylloquinone)	µg	0.1
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΛΙΠΙΔΙΩΝ
Κορεσμένα λιπαρά οξέα	g	1020
Μονοακόρεστα λιπαρά οξέα	g	0.776
Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα	g	1788
Χοληστερόλη	mg	100

Πηγή: USDA Nutrients Database

Χρήσιμες συμβουλές
Επιλογή

Για να διατηρηθούν τα στρείδια πρέπει να παραμένουν ζωντανά και ανέπαφα στα κελύφη τους. Αν το κέλυφος είναι ανοιχτό, αγγίξτε το απαλά: τα ζωντανά στρείδια θα κλείσουν. Σε αντίθετη περίπτωση, μην τα επιλέξετε. Στο ιχθυοπωλείο τα στρείδια δεν πρέπει να σκεπάζονται από τον πάγο, αλλά να τοποθετούνται στην επιφάνεια του, με την στρογγυλεμένη πλευρά προς τα κάτω. Το άρωμά τους πρέπει να θυμίζει αυτό της θάλασσας και θα πρέπει να είναι αρκετά βαριά, σημάδι ότι έχουν διατηρήσει όλα τα υγρά τους και δεν έχουν στεγνώσει.
Εποχή

Μέχρι πρόσφατα, o κανόνας όριζε ότι κανείς δεν πρέπει να τρώει στρείδια σε μήνες που δεν περιέχουν το γράμμα «ρ». Ένας από τους λόγους που οδήγησαν σ’ αυτή την παράδοση είναι ότι τα στρείδια που συλλέγονται στα τέλη της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού ήταν λιγότερο νόστιμα. Ωστόσο, οι νέες ελεγχόμενες μέθοδοι καλλιέργειας και διατήρησης που υπάρχουν σήμερα, μας προσφέρουν στρείδια όλο το έτος.

Διατήρηση

Είναι προτιμότερο να καταναλώνουμε άμεσα τα στρείδια. Εάν πρέπει οπωσδήποτε να διατηρηθούν για λίγο, μπορούμε να τα συντηρήσουμε ολόκληρα στο ψυγείο για 5 ημέρες maximum. Θα πρέπει να τοποθετούνται σε ένα ρηχό δοχείο, που καλύπτεται με ένα υγρό πανί για να διατηρούν την υγρασία τους. Αποφύγετε τοποθέτηση σε πλαστική σακούλα ή σε αεροστεγές δοχείο.
Προετοιμασία

Πρέπει να πλένετε και να τρίβετε τα στρείδια την τελευταία στιγμή. Όταν ανοίγετε ένα στρείδι, τοποθετείτε πάντα τη στρογγυλεμένη πλευρά προς τα κάτω, ώστε να διατηρηθεί το υγρό του.

Ιδέες για κατανάλωση και μαγείρεμα
Ωμά : Πρέπει να είναι φρέσκα. Ταιριάζουν με μαϊντανό, θυμάρι, σκόρδο , άνηθο, αλλά και με πάπρικα και κάρυ. Είναι πολύ αγαπητά και νόστιμα με λεμόνι.
Στον ατμό: Το μαγείρεμα πρέπει να διαρκεί 4 έως 7 λεπτά. Καταναλώνονται μόλις ανοίξει το κέλυφος, με λεμόνι και με το καρύκευμα που προτιμάτε.
Ψητά : Τοποθετήστε τα μισά κελύφη με τα στρείδια σε ειδικό ταψί με (μπορείτε να βάλετε χοντρό αλάτι για τα στηρίξετε). Προσθέστε τα καρυκεύματα που προτιμάτε (σκόρδο, μαϊντανό, Tabasco ή άλλα) και τοποθετήστε το ταψί σε προθερμασμένο φούρνο στους 230 C, για 7 έως 10 λεπτά.
Υπάρχουν επίσης διάφορες συνταγές για παρασκευή νόστιμης σούπας με στρείδια.

Θέματα ασφαλείας
Τα στρείδια είναι μια τροφή πλούσια σε πουρίνες – πρόδρομες ουσίες του ουρικού οξέος. Έτσι, όσοι πάσχουν από ουρική αρθρίτιδα πρέπει να περιορίσουν την κατανάλωση και να συμβουλεύονται τον γιατρό τους.
Σε άτομα με αυτό το πρόβλημα, το ουρικό οξύ βρίσκεται σε ασυνήθιστα υψηλές συγκεντρώσεις στο αίμα, προκαλώντας την εμφάνιση ειδικών συμπτωμάτων, όπως πόνο στις αρθρώσεις. Οι πουρίνες, που περιέχονται σε ορισμένα τρόφιμα συμβάλλουν στην περαιτέρω αύξηση της συγκέντρωσης του ουρικού οξέος στο αίμα, γι ’αυτό είναι σημαντικό για τα άτομα, που υποφέρουν από αρθρίτιδα να περιορίσουν την κατανάλωση αυτών των τροφίμων, ακολουθώντας τις συμβουλές του γιατρού και του διαιτολόγου τους.
Τα ψάρια και τα θαλασσινά είναι από τα πιο κοινά αλλεργιογόνα τροφίμων Είναι πιθανό άτομα με αλλεργία στα ψάρια ή σε μια συγκεκριμένη κατηγορία θαλασσινών να είναι επίσης αλλεργικά και σε άλλα είδη τροφίμων του ίδιου τύπου (ψάρια, μαλακόστρακα ή μαλάκια) . Συνιστάται στα άτομα που έχουν αλλεργία σε αυτά τα τρόφιμα να συμβουλεύονται έναν αλλεργιολόγο πριν από την κατανάλωση σχετικών τροφίμων (όπως στρειδιών).
Αν τρώτε ωμά στρείδια, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι τα βακτήρια πολλαπλασιάζονται με τρομακτικό ρυθμό σε νεκρά μαλάκια, ως εκ τούτου, έχει μέγιστη σημασία η διασφάλιση ότι τα στρείδια είναι ζωντανά και υγιή.
Οι έγκυες γυναίκες και θηλάζουσες μητέρες θα πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση ωμών στρειδιών, λόγω πιθανών κινδύνων τροφικής ασθένειας που μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για το έμβρυο ή το μωρό. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί στην διασταυρούμενη μόλυνση μεταξύ ωμών θαλασσινών και άλλων τροφίμων.

Ξενάκη Δήμητρα, PhD in Molecular & Structural Chemistry of Foods
Στεργίου Μαργαρίτα, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc.

ΠΗΓΕΣ

1. Kato I, Akhmedkhanov A, Koenig K, et al. Prospective study of diet and female colorectal cancer: the New York University Women’s Health Study. Nutr Cancer. 1997;28(3):276-81.
2. Yuan JM, Ross RK, Gao YT, Yu MC. Fish and shellfish consumption in relation to death from myocardial infarction among men in Shanghai, China. Am J Epidemiol. 2001 Nov 1;154(9):809-16.
3. Calder PC. n-3 Fatty acids and cardiovascular disease: evidence explained and mechanisms explored. Clin Sci (Lond). 2004;107:1-11.
4. Kris-Etherton PM, Harris WS, Appel LJ. Omega-3 fatty acids and cardiovascular disease: new recommendations from the American Heart Association. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 2003;23:151-152.

Σημείωση: Το άρθρο είναι μόνον ενημερωτικό. Δεν παρέχει συστάσεις κατανάλωσης ή άλλης χρήσης. Για οποιαδήποτε χρήση απαιτούνται εξατομικευμένες συμβουλές, που πρέπει να ζητήσετε από τον γιατρό και από τον διαιτολόγο σας. Οι πληροφορίες για τη σχέση της διατροφής με ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία που αναφέρονται προέρχονται από ερευνητικά επιστημονικά δεδομένα. Δεν αποτελούν εγκεκριμένους ισχυρισμούς υγείας. Για σχετική πληροφόρηση ενημερωθείτε από τη σχετική ενότητα του Foodbites για τους ισχυρισμούς διατροφής & υγείας που διατυπώνονται στα τρόφιμα