Θρεπτικό σνακ με «έξυπνο packaging» από την φύση του; Η μπανάνα!

Συντάχθηκε απο τον/την Foodbites στην κατηγορία 17/08/20. Δημοσιεύτηκε στις Τρόφιμα και συστατικά

Η μπανάνα αποτελεί ένα πολύ πρακτικό φρούτο με βιοδιασπόμενη, φυτική συσκευασία που δεν γλιστράει από τα χέρια, ταυτόχρονα παρέχοντας, ανά μερίδα, περισσότερη ενέργεια από τα περισσότερα φρούτα. Η άριστη επιλογή για δεκατιανό που μπορεί να βρεθεί μέσα σε σχολικά σακίδια, στην παραλία, στην φρουτοσαλάτα…ακόμα και σε πιο περίπλοκες συνταγές.

“The Comedian” το αμφιλεγόμενο έργο σύγχρονης τέχνης του Maurizio Cattelan που πωλήθηκε για 120.000 δολλάρια. Πρόκειται για μία μπανάνα κολλημένη στον τοίχο με μονωτική ταινία

Διπλάσια ενέργεια ; Είναι καλό αυτό;

100 γραμμάρια μπανάνας παρέχουν, μεταξύ άλλων, σημαντικά ποσοστά της ημερήσιας πρόσληψης θρεπτικών συστατικών όπως Βιταμίνη C, Βιταμίνη B6 (πυριδοξίνη), Κάλιο και διαιτητικές ίνες. Σε αυτά οφείλεται η υψηλή θερμιδική πυκνότητα του φρούτου, δηλαδή η αναλογία του συνόλου των θρεπτικών συστατικών προς τις ολικές θερμίδες.

Μια κανονική μπανάνα ζυγίζει περίπου 110 γραμμάρια και παρέχει τις θερμίδες δύο φρούτων, αναδεικνύοντας την πρακτικότητα της, ως «2 σε 1» φρούτο στο καθημερινό διαιτολόγιο.

Παράλληλα, ενισχύει τον ανθρώπινο οργανισμό με:

Κάλιο, του οποίου η πρόσληψη ανταγωνίζεται εκείνη του νατρίου, αποβάλλοντας το ως συνέπεια. Ως γνωστόν, η συχνή κατανάλωση νατρίου και μαγειρικού αλατιού ( χλωριούχο νάτριο) σχετίζεται με πληθώρα καρδιαγγειακών και εγκεφαλικών συμπτωμάτων. Επίσης το κάλιο παίζει στον μεταβολισμό των λιπών, της πρωτεΐνης και των υδατανθράκων, αφού λαμβάνει μέρος στη διαδικασία διάσπασης αυτών των θρεπτικών συστατικών και φυσικά, παίζει καθοριστικό ρόλο στα «κανάλια καλίου» του εγκεφάλου και στην πρόληψη της κατακράτησης υγρών.

Βιταμίνη C, που με την αντιοξειδωτική και την βιταμινική της δράση προστατεύει τον ανθρώπινο οργανισμό από ελεύθερες ρίζες, θωρακίζει το ανοσοποιητικό και συνεισφέρει στην απορρόφηση του σιδήρου. Η συγκεκριμένη βιταμίνη είναι υδατοδιαλυτή, με αποτέλεσμα να μην αφομοιώνεται μακροπρόθεσμα, για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητη η κατανάλωση τροφίμων που την περιέχουν συστηματικά. Η μπανάνα περιέχει, επιπλέον πολυφαινόλες, με αντιοξειδωτική δράση, όπως ζεαξανθίνη και λουτεΐνη.

Βιταμίνη Β6, η αλλιώς πυριδοξίνη, απαραίτητη βιταμίνη του συμπλέγματος Β, που κατέχει ευεργετικό ρόλο στην καταπολέμηση της νευρίτιδας και της αναιμίας και συμβάλει στη φυσιολογική σύνθεση του αμινοξέος κυστεΐνη και στην μείωση των επιπέδων τις ομοκυστεΐνης, η οποία σχετίζεται με εγκεφαλικά επεισόδια και την στεφανιαία νόσο.
Η μπανάνα δίνει το αίσθημα κορεσμού χάρει της μικρής της περιεκτικότητας σε νερό (75%) σε σχέση με άλλα φρούτα ή λαχανικά,. Ένας ακόμη λόγος που την καθιστά ως ένα από τα πιο χορταστικά φρούτα, είναι η υψηλή περιεκτικότητά της σε φυτικές ίνες, η οποία επίσης βοηθά την καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας.

Τα πρωταρχικά χαρακτηριστικά του καρπού της μπανάνας διαφέρουν κατά πολύ από τα σημερινά. Το φρούτο των «άγριων προγόνων» Musa acuminata και Musa balibisiana έχει σαφώς μικρότερο μέγεθος και πολλούς σπόρους. Η εξημέρωση της αφορά την «μεταμόρφωση» της σε έναν καρπό παρθενογένεσης, χωρίς σπόρους που προκύπτει χωρίς επικονίαση και με το σύνολο των χαρακτηριστικών που γνωρίζουμε. Εκτιμάται ότι πρώτη καλλιέργεια «ήρεμης» μπανάνας έλαβε χώρα τουλάχιστον 7000 χρόνια πριν, στην περιοχή της Παπούα Νέα Γουινέα.

Έως σήμερα, έχουν αναπτυχθεί περισσότερες από 14 ποικιλίες, που χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τις μπανάνες επιδόρπιο και τις μπανάνες μαγειρικής, οι οποίες καλλιεργούνται σε περισσότερες από 120 χώρες, κυρίως, τροπικές και υποτροπικές, παράγοντας περισσότερα από 102 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Η ποικιλία επιδόρπιας μπανάνας που καταναλώνεται με πολύ μεγάλη διαφορά στην Αμερική και στην Ευρώπη είναι η Cavendish. H ποικιλία που ευδοκιμεί στην νότια πλευρά της Κρήτης και της Κύπρου είναι η Dwarf Cavendish Άλλη ποικιλία που χρησιμοποιείται στην Κύπρο είναι η Gelik, η οποία είναι ψηλότερη και οψιμότερη της Dwarf Cavendish.

Το σύνολο των εν λόγω, άσπερμων ποικιλιών είναι το αποτέλεσμα εκλεκτικών διασταυρώσεων μεταξύ στελεχών του φυτού που επαναλαμβάνεται ατέρμονα στο βάθος χιλιετιών. Η έννοια της εκλεκτικής διασταύρωσης, δυστυχώς, συγχέεται εσφαλμένα με την γενετική τροποποίηση.

Είναι άξιο να σημειωθεί η χρήση GMO σε «μεταλλαγμένα» τρόφιμα καθορίζεται σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία η οποία θέτει υποχρεωτική την διαυγή αναγραφή της χρήσης γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στις ετικέτες τροφίμων και την ιχνηλασιμότητα τους, με γνώμονα την προστασία του ανθρώπου, των ζώων και του περιβάλλοντος. Με τον τρόπο αυτό, ο καταναλωτής διαθέτει την ευχέρεια να αποφύγει τα εν λόγω τρόφιμα, εάν το επιθυμεί.

Το φρούτο που αποτελεί μια gluten-free βάση υδατάνθρακα σε διάφορες συνταγές, υποκαθιστώντας την χρήση άλευρων σε ροφήματα, κέικ και τηγανίτες.

Το κλασικό ρόφημα με την σταθερή παρουσία σε μενού brunch, παραλιακών μπαρ, αλλα και οπουδήποτε αλλού. Το Hangover Smoothie.

Όπως αποκαλύπτει το όνομα του, είναι το ρόφημα, του οποίου η δημιουργία εμπνεύσθηκε ως κυριακάτικο «φάρμακο» για το ξενύχτι του σαββατόβραδου. Η προετοιμασία του είναι απλή: μια μεγάλη μπανάνα, μελι, γάλα και πάγος στο μπλέντερ. Στις διάφορες παραλλαγές του συναντάται και με την προσθήκη στραγγιστού γιαουρτιού, νερό ή γάλα καρύδας, βατόμουρα, ακόμα και σπανάκι!

Ζουμερό και χορταστικό, και ελεύθερο γλουτένης!
Το κέικ μπανάνας ή αλλιώς μπανανόψωμο, μπορεί να αποτελέσει ένα ευχάριστο και φθηνό πρωινό ή σπιτικό σνακ για τον δρόμο. Η προετοιμασία του διαρκεί περίπου μισή ώρα και απαιτεί μόλις πέντε υλικά.

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι τα εξής: 2 κανονικές μπανάνες, 2 ½ φλυτζάνια βρόμη, 2 αβγά, 1-2 κουταλιές της σούπας σιρόπι σφενδάμου ή μέλι και ¾ κουταλάκι του γλυκού μαγειρική σόδα. Ο φούρνος προθερμαίνεται στους 350o C και τα υλικά ομογενοποιούνται στο μπλέντερ. Εάν είναι προτιμότερο να μην υπάρχουν τραγανά κομμάτια, πρώτα θα πρέπει, στο ίδιο μπλέντερ να τεμαχιστούν οι νιφάδες της βρόμης. Στην συνέχεια το μίγμα μπαίνει σε ελαφρώς βουτυρωμένη ή λαδωμένη φόρμα και παραμένει στον φούρνο για 25 λεπτά.

Τα pancakes ανέκαθεν αποτελούσαν ανάρπαστο γαστρονομικό κομμάτι της δυτικής κουλτούρας, όμως, τα τελευταία χρόνια, απαντώνται όλο και περισσότερο στην Ελλάδα, κυρίως σε καφετέριες και εστιατόρια που εξειδικεύονται στο brunch. Μια νόστιμη εξίσου γρήγορη αλλά βίγκαν και gluten free παραλλαγή του κλασικού pancake από αυγά και αλεύρι συντάσσεται στην συνέχεια.

1 ώριμη μπανάνα, 1 ½ φλυτζάνι βρώμη, 1 φλιτζάνι γάλα αμυγδάλου 1 κουταλάκι του γλυκού baking powder και ½ κουτάλι της σούπας μελάσα ή σιρόπι σφενδάμου στο μπλέντερ. Αφού το μίγμα φουσκώσει, μετά από δέκα λεπτά, εισέρχεται σε αντικολλητικό τηγάνι σε μικρές ποσότητες, ανάλογα με το επιθυμητό μέγεθος της τηγανίτας, η οποία αφού ροδίσει και από τις δύο πλευρές στοιβάζεται στον «πύργο». Προσοχή! Καθώς ροδίζει άμεσα και εάν δεν αναποδογυριστεί εγκαίρως καίγεται!

Το πρόβλημα της… Μπανανόφλουδας! Προοπτικές αξιοποίησής

Όπως αναφέρθηκε, η κατανάλωση της μπανάνας είναι εύκολη και δεν απαιτεί σκεύη η ιδιαίτερες χρήσεις πλαστικού packaging, όμως, κατά την διαδικασία παραγωγής και κατανάλωσης της προκύπτουν υποπροϊόντα, που κατά κόρον αφορούν την μπανανόφλουδα.
Ο φλοιός του καρπού από συγκεκριμένες ποικιλίες βρίσκει εφαρμογή ψητός ή ως σάλτσα σε «έθνικ» συνταγές της Ινδίας και σε διάφορα βίγκαν πιάτα ως «ψευδοϋποκατάστατο» του κρέατος όμως, το σημαντικότερο ποσοστό απορρίπτεται ως υποπροϊόν και συσσωρεύεται μαζί με άλλες μορφές απορρίψεων και σπατάλης τροφίμων, δηλαδή τρόφιμα που δεν κατέληξαν στην κατανάλωση τους για οποιοδήποτε λόγο.

Η δημιουργία υποπροϊόντων θεωρείται γενικώς αναπόφευκτη κατά την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, αποτελώντας σημαντικό τμήμα των ολικών απορρίψεων τροφίμων. Οι υψηλές απορρίψεις τροφίμων σε συνδυασμό με την σπατάλη τροφίμων αποτελούν ένα θέμα με ιδιαίτερη βαρύτητα στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια και στην ορθή περιβαλλοντική διαχείριση. Είναι άμεσα συνδεδεμένο με ζητήματα που αφορούν στην οικονομία, στο περιβάλλον και στην κοινωνία.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει η τάση αξιοποίησης του σε χρήσεις μέσης ως υψηλής αγοραστικής αξίας, όπως ζωοτροφές, εδαφοβελτιωτικά σκευάσματα διαιτητικών ινών, καθαρή ενέργεια, βιομηχανικής τάξεως ένζυμα όπως και στην σύνθεση νανοτεχνολογικών υλικών.

Σημείωση: Το άρθρο είναι μόνον ενημερωτικό. Δεν παρέχει συστάσεις κατανάλωσης ή άλλης χρήσης. Οι πληροφορίες για τη σχέση της διατροφής με ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία που αναφέρονται προέρχονται από ερευνητικά επιστημονικά δεδομένα. Δεν αποτελούν σε όλες τις περιπτώσεις εγκεκριμένους ισχυρισμούς υγείας

Στέφανος Τζέλλας-Κουκάς
Γεωπόνος Msc
Msc Επιστήμη Τροφίμων και Διατροφής